“Fas erkek futbolunun ülkesiydi ve kadınlar için de öyle olmalı.”
Avustralya ve Yeni Zelanda’da düzenlenecek 2023 Kadınlar Dünya Kupası’na ilk kez katılacak olan Fas’ın teknik direktörlüğünü Reynald Pedros yapıyor. Ülke, Kadınlar Dünya Kupası’na aynı anda katılan ilk Arap ülkesi olacak.
Faslı erkekler milli futbol takımı, benzer bir heyecanı Katar’da düzenlenen 2022 Dünya Kupası’nda yaşadı. Turnuvada yarı finale yükselen “Atlas Lions” bu seviyeye ulaşan ilk Afrika ve Arap ülkesi olarak tarihe geçti.
Bir başka başarı da Afrika 23 Yaş Altı Uluslar Kupası’ndaki zaferleri ve gelecek yılki Paris Olimpiyatlarına katılımlarını garanti etmeleri.
Geçen yıl Kadınlar Afrika Uluslar Kupası’nda ikinci olan kadın milli takımı, tarihinin en iyi performansını göstererek Dünya Kupası’na katılmaya hak kazandı.
Peki Fas bugüne kadarki en büyük futbol başarılarını nasıl sergiliyor?
Kraliyet tesisleri
2009 yılında Kral VI. Muhammed, Fas’ın Sale şehri yakınlarında yeni futbol akademisini açtı. Kral tarafından desteklenen ve finanse edilen uzun vadeli bir planın ilk adımı olan bu akademi, ülke futboluna ve onun orta cinsiyetine odaklanıyor. sporalgısına odaklanarak genç oyuncular yetiştirmeyi hedeflemiştir.
İlk hedef, ülke genelinde yüzlerce yüksek seviyeli alan inşa etmeyi içeriyordu. En dikkat çekici altyapı, 2019 yılında Rabat şehri yakınlarındaki hükümdarın adını taşıyan “Kral 6. Muhammed Eğitim Kompleksi” idi.
Erkek ve kadın milli takımları için hem genç hem de as takım seviyeleri için eğitim tesislerine sahip olan bu 65 milyon dolarlık merkez, sekiz sahanın yanı sıra futsal ve plaj futbolu sahaları, spor salonları, tıbbi tesisler, olimpik yüzme havuzu, derslikler ve beş yıldızlı bir otel içeriyor.
BBC Spor Afrika Faslı defans oyuncusu Yasmin Mrabet, “Daha ne isteyebilirim ki? Burada kendimi gerçek bir profesyonel futbolcu gibi hissediyorum. Federasyonun özellikle son yıllarda kadın futboluna yaptığı yatırım inanılmazdı ve sonuçlarını net bir şekilde görebilirsiniz” dedi.
Gerçekten bu kadar.
Geçen yıl Afrika Kadınlar Kupası’na (Wafcon) ilk kez ev sahipliği yapan Fas, daha önce turnuvaya sadece iki kez (1998 ve 2000) katılmıştı, altı maçta sadece bir galibiyet ve 22 gol kaydetmişti.
Ancak kendi sahasında final oynayan ekip, 51 bin kişilik tribünleri önünde Güney Afrika’ya 2-1 mağlup oldu.
Takımın yıldız oyuncusu ve kaptanı Ghizlane Chebbak, “Her maçtan sonra artan taraftar sayısı bizi şaşırttı. Duygusal olarak oynamaya başladık. Örnek olmak bizim işimiz” diyor.
Sabah antrenmanının ardından 32 yaşındaki futbolcu, “Ciddi bir çalışma vardı ve sonuçlarını görmeye başladık. Bu neslin bir parçası olduğumuz için şanslıyız” diye ekliyor.
Milli takımın Fransız teknik direktörü Pedros da, sözün başarısında “kralın iradesinin” değerli bir rol oynadığını düşünüyor.
Lyon ile iki UEFA Şampiyonlar Ligi şampiyonluğu kazandıktan sonra Aralık 2020’de Fas Kraliyet Futbol Federasyonu (FRMF) tarafından atanan Pedros, “Federasyonun desteği olmasaydı başarılı olamazdık” diyor.
“Avrupa’da futbola yatırım uzun zaman önce başladı. Ancak Fas, kadın futboluna bu kadar çok yatırım yapan birkaç Afrika ülkesinden biri. Yaptığınızı inançla paylaştığınızda meşaleyi geçersiniz.”
Kadın futbolunun profesyonelleşmesi
Ülkede futbola yapılan yatırım, altyapı ya da yabancı teknik direktörlerin transferi ile sınırlı kalmadı.
Federasyon, Ağustos 2020’de ligin profesyonelleşmesini sağlayan bir mutabakat zaptı imzaladı. Aynı zamanda 17 yaş altı ulusal ligi ile birlikte kızlar için bölgesel genç yarışları planlarını da duyurdu.
Projenin tek amacı sadece geleceğin seçkin futbolcularını yetiştirmek değildi.
Tüm projeler aynı zamanda klasik maliyetlerle Müslüman bir ülkede toplum mühendisliği olarak değerlendiriliyordu.
FRMF Lideri Fouzi Lekjaa projeyi açıklarken, amaçlarının kadın futbolunu geliştirmek ve krallığın tüm bölgelerine yaymak olduğunu söyledi.
Faslı kadın futbolcu sayısını 2024 yılına kadar 90 bine çıkarmak istediklerini belirten Lekjaa, yeni kulüp ve organizasyonları yönetecek 10 bin kadın yönetici yetiştirmeyi planladıklarını açıkladı.
Bu amaçla kadın futboluna ayrılan bütçe 10 kat artırılarak 65 milyon dolara çıkarıldı.
Kazablanka Spor Kulübü Başkanı Mouad Oukacha, BBC Sports Africa’ya “Geçmişte bir kadının futbol oynaması kolay değildi” dedi.
“Bugün çok kolay. Ailelerin kızlarıyla geldiğini görebilirsiniz. Kızlarına destek oluyorlar, daha fazla eğitim için okullarla pazarlık yapıyorlar. Açıkça gördüğümüz bir sosyal etki var ki bu ülke genelinde geçerli.”
Dört yıl önce kurulan Casablanca kulübü, hayatına Fas’ın üçüncü liginde başladı. Ancak geçen yıl kulüp, Afrika Şampiyonlar Ligi’ne katılmaya hak kazandı ve en üst ligde ikinci oldu.
Büyük liglerdeki her takım gibi, Kazablanka da yıllık 120.000 dolarlık bir maaş bütçesi alıyor. Bu, Burkina Faso, Fildişi Sahili, Mali ve Nijerya’dan oyuncularla sözleşme imzalamalarına izin veriyor.
Oukacha, kadın futbolunun profesyonelliğe adım atmasının standartları yükselttiğini söylüyor:
“Ülkede güçlü bir lige ihtiyacımız var. Böylece kulüpler, ülkeyi Afrika’nın en iyisi, dünyanın en yetkin gruplarından biri yapacak şekilde milli takımımıza otomatik olarak oyuncu tedarik edebilir.”
‘Kadının yeri evidir’
Kaydedilen ilerlemeye rağmen, futbolun sadece erkekler için olduğu görüşünden hala çok uzak olmayan bazı kişiler var gibi görünüyor.
Mrabet, geleneksel düşünme tarzıyla ilgili soruları yanıtlarken, “Bu tamamen kaybolmadı” diyor:
“Bana öyle geliyor ki tüm kadın futbolu hala bu durumu yaşıyor.”
Kazablankalı 14 yaşındaki Rim’e göre, bir kızın fırsatları ebeveynlerinin onayına bağlı olabilir:
“Sporu seven bir ailede büyüdüm. Annem yüzme koçu ve babam özel ihtiyaçları olan insanlar için halter koçu. Pek çok insan, kadınların futbol oynamasını da çocuklarına bakması, örnek bir anne ve güzel bir eş olması gerektiğini düşündüğü için kabul etmiyor.
“Bence tam tersi. Bir kadın futbolla çok şey yapabilir, birçok alanı da geliştirebilir.”
Fas’ın ilk kez Dünya Kupası’na katılmasının inatçı çekinceleri ortadan kaldıracağına dair umut var.
Chebbak, işinin bunun için olduğunu söylüyor.
Kadın futbolu devriminin mimarlarından biri olan Fas rekortmeni Chebbak, adının başarı ile ilişkilendirilen bir sembol olduğunu görüyor.
“Bugün kızlar Chebbak formaları giyiyor ve bir gün kendi adlarıyla oynayacaklarını düşünüyorlar. Bu beni mutlu ediyor ve daha çok çalışma sorumluluğu hissetmemi sağlıyor.”
Kaptanı gibi Mrabet de değişimin çoktan ufukta göründüğüne inanıyor.
“Sokaklarda ve sahillerde futbol oynayan birçok kız görüyorum.”
Hala şüphe duyanlar için bir mesajı var:
“Fas’ta başardıklarımız sadece futbol için değil, çok daha büyük bir şey için. Sayımızın artmasını istiyoruz ve durmayacağız.”
